U potrazi za precima
S. ELEK | 03.08.2009 18:02
U Višegradu je ovih dana boravila Marlen Cilermajer, penzionisani profesor iz Pariza, potomak Lotike Cilermajer, poznatije kao Lotika, koju je Ivo Andrić ovjekovječio u svom romanu "Na Drini ćuprija"
Zajedno s Jasnom Ćirić, predsjednicom Jevrejske opštine iz Niša, traga za svojim porodičnim korijenima i sudbinom nekadašnje velike kolonije Višegradskih Jevreja.
Primio ih je i načelnik opštine Višegrad, Tomislav Popović, koji je najavio skoru realizaciju projekta uređenja Jevrejskog groblja na Okolištima u Višegradu.
Marlen Cilermajer je podsjetila da je njen djed Isidor Izrael Cilermajer, koji je živio u Travniku, Lotikin brat, te da je u to vrijeme njihova familija živila i na području Mesića i Rogatice, a da su se kasnije raselili prema Zagrebu, Beogradu, Francuskoj i Americi.
- Sa sobom sam ponijela Andrićev roman "Na Drini ćuprija", koji je ovjekovječio život naše tetke i naših potomaka u Višegradu. Tako sam bez problema prepoznala ovdašnji krajolik, koji se oko čuvene ćuprije na Drini nije mnogo promijenio - izjavila je Cilermajerova, koja je obišla Jevrejsko groblje na Okolištima, gdje je na svaku grobnicu umjesto cvijeća položila po jedan kamenčić, po Jevrejskoj tradiciji.
Jevreji su došli u Višegrad krajem devetnaestog vijeka, gdje ih je prema podacima "Bosanskog glasnika" 1908. godine živjelo 177, da bi njihov broj 1940. godine pao na 110. Višegradski Jevreji, a posebno iz porodica Baruh, Romano, Kamhi, Papo i Levi, razvijaju trgovinu, uslužne zanate, apotekarstvo i ugostiteljstvo, a 1905. godine sagradili su i novi hram. Preduzmljivi i po prirodi štedljivi bili su vlasnici najvećeg broja današnjih zgrada s poslovnim prostorima u višegradskoj glavnoj ulici, Kralja Petra Prvog.
Veći dio Drugog svjetskog rata višegradski Jevreji nisu mnogo stradali. Nažalost, 1944. godine sve one koji su ostali u ovom gradu hapsi Gestapo i odvodi u koncentracioni logor Bergen-Belzen, gdje je stradalo 46, a rat preživjelo 56. Danas u Višegradu živi još jedino 85. godišnja Bukica Romano, udovica nekedašnjeg poznatog višegradskog trgovca i mesara Avrama Romano-Mamića, koji je 1938. godine na Jevrejskom groblju na Okolištima sahranio Lotiku.
Ovo groblje, koje datira od 1889. godine, i danas se održava, mada su stari spomenici odavno oronuli i zapušteni, a u jednoj saobraćajnoj nesreći, prije posljednjeg rata, u groblje je uletio teretni kamion i porušio veliki broj spomenika, koji ni do danas nisu obnovljeni.
Jevrejski, a posebno Lotikin trag, osim redova u Andrićevom romanu, danas se, nažalost, ne može primijetiti u Višegradu. Jedino je u tridesetak kilometara udaljenoj Mokroj Gori, u susjednoj Srbiji, poznati filmski režiser i poštovalac djela Ive Andrića, Emir Kusturica, u svom Drvengradu jednom od restorana dao ime "Lotika", te istovjetni naziv i privatnom preduzeću koje upravlja ovom poznatom etnotuirističkom destinacijom.
Kusturica je za narednu godinu najavio i snimanje filmske opere "Na Drini ćuprija" u kojoj će, zasigurno, Lotikin lik zauzeti jedno od najznačajnijih mjesta. Napuštajući Višegrad prema Mokroj Gori Marlen Cilermajer je poručila da jedva čeka da svoje utiske i fotografije iz Andrićevog grada na Drini prenese svojoj brojnoj familiji širom svijeta.
- Nadam se kad dođem dogodine u Višegrad da će i ovo naše groblje biti uređeno - izjavila je Marlen
http://www.fokus.ba/vidi.php?rub=2&vijest=22660
U Potrazi Za Precima