Jevreji Pripadnici Pozadinskog Odreda

Davidović Arona David,
Gidić Samuela Gedalija,
Gidić Samuela Baruh,
Levi Zaharija Josif,
Navonović Gavriela Nisim
Solomonović Isaka Solomon
Solomonović Isaka Josif.
Odred je bio aktivan nepunu godinu dana dok lokalne fašističke albanske vlasti nisu internirale Jevreje maja 1942. godine u logor Berat u Albaniji. Pripadnici ovog odreda nastavili su svoju aktivnost i u internaciji o čemu govori nekoliko dokumenata.
Jevrejski živalj na Kosovu i u Metohiji u toku drugog svetskog rata dao je svoj doprinos u borbi protivu okupatora i njegovih slugu. Oni koji nisu bili članovi KPJ, SKOJ-a, vaspitnih grupa ili Pozadinskog odreda bili su simpatizeri NOP i materijalno ga pomagali.
ČIanovi KPJ od 1942. godine bili su: Levi Zaharija Josif, Bahar Avrama Matilda i Haim Rukula Aronović. Članovi Saveza komunističke omladine Jugoslavije od 1941. godine bili su:
Adižes Samuela Josif, Ašerović Ašera Bukica, Davidović Arona David, Gidić Samuela Baruh, Gidić Samuela Ge¬dalija, Isak Nisima Marko, Koen Jakova Soče, Konforti Mordehaja Josif, Navonović Gavrijela Nisim.
Od 1942. godine članovi Skoja su bili:
Adižes Isaka Rahela, Adižes Avrama Luča, Aronović Hajima Salamon, Davidović Mordehaja Ventura, Haimović Avrama Rifka, Koen Benvenista Zlata, Koen Jakova Regina, Ruben Arona Mikica, Ruben Manuela Jakov, Ruben Mihaela Jafica, Ruben Jakova Moše Solomon Šemtova Hajim.
U vaspitne grupe 1941. godine uključeni su:
Adižes Isaka Elijau, Adižes Avrama Hajim, Adižes Rafaela Majir Behar Josifa Leon, Davidović Arona Hajim, Navon Avrama Da¬vid, Navon Avrama Zaharije, Ruben Arona Bencion, Ruben Samuela Majir Solomonović Isaka Josif.
Poznato je da su narodnooslobodilački pokret pomagali:
Ašerović Albert, Ašerović Isak, Bahar Bulisa, Bahar Rahamin, Haimović Jakov, Josifović Josif, Koen Vital, Koen Hajim, Konforti Salomon, Lazarević Salomon, Lazarević Mordehaj, Levi Ilija, Hajim Solomon, Levi Manojlo, Navon Mois Ruben Avram.
Razdoblje od 1941. godine do 1945. godine je najtragič¬nije i najmračnije u istoriji jevrejske zajednice u Jugoslaviji.
Tokom ovih godina zbog nacističko-rasističke ideologije stradalo je 85 procenata od ukupnog broja Jevreja. Kao svuda u porobljenoj Evropi i pripadnici jevrejske zajednice Jugoslavije prošli su koroz kataklizmu nacističkog genocida. U progonu i uništavanju Jevreja nacistima su zdušno pomagale do¬maće sluge. No, kao što se vidi svi jugoslovenski Jevreji nisu pasivno čekali svoje uništenje već su sudelovali u znatnom broju u otporu i borbi svih naroda Jugoslavije protiv okupatora.
Ova borba Jevreja nije bila slučajna, već veoma svesna. U prilog tome govore i podaci da je veliki broj Jevreja pred rat bio uključen u jugoslovenski revolucionarni radnički i na¬predni omladinski pokret. U narodnooslobodilački rat više bi ih stupilo da ih nacisti nisu na početku okupacije masovno odvodili na prinudne radove, a zatim na gubilišta. Kakav je bio slučaj u Kosovskoj Mitrovici. Iako je jevrejsko stanovništvo na Kosovu i Metohiji bilo predisponirano za uključivanje u ustanak, obzirom na svoj socijalni sastav i situaciju ukojoj su se našli 1941. godine stupa u borbu samo šest Jevreja i to dvoje u narodno oslobodilačku vojsku, a četvoro u narodnooslobodilački pokret. Tako je, na primer Matilda A. Bahar, nosilac Partizanske spomenice 1941., aktivno delovala kao pozadinski politički radnik i bila član Sreskog komiteta Komunističke partije za Prištinu.
Četvoro Jevreja se uključilo 1942. godine, a od januara do septembra 1943. godine dvoje su poginuli, kao i jedan iz redova narodnooslobodilačkog pokreta. To znači da ih je ukupno desetoro stupilo u borbu, od kojih su trojica poginula. Posle kapitulacije Italije, od 1943. godine do kraja rata u redove narodnooslobodilačke vojske stupilo je sedmoro Jevreja, dok ih se šestoro priključilo NOP. Odnosno, do kraja rata u NOV je stupilo 15 a u NOP 14 Jevreja. Sedmoro od njih nisu dočekali kraj rata.
Prema nekim izvorima, na osnovu naknadnih istraživanja, ta brojka je znatno veća. Tako se iznosi da je čak 37 Jevreja učestvovalo u NOR i NOP. Tako se kao aktivni učesnici spominju još i Adižes Samuela Albert, rodom iz Prištine, učesnik u NOB od 1943. godine. Zatim Ašer Ašer, apotekar iz Prištine, rođen 1906. godine, koji je farmaciju završio 1933. godine u Zagrebu. Ašer Ašer je pobegao u Albaniju, apotom stupio u Prvu kosovsko-makedonsku brigadu. Bahar Inta Jakov je od 1943. do 1945. godine bio borac u albanskom partizanskom bataljonu "Rini", zatim Sedmoj albanskoj udarnoj brigadi. Odlikvan je albanskim ordenom za hrabrost, ordenom za oslobođenje otadžbine, nosilac je albanske spomenice. Pred kraj rata je prešao u jedinice NOVJ. Ratni je vojni invalid. Prištinac Bahar Avrama Hajim, trgovački pomoćnik, rođen 1920. godine, takođe je po okupaciji Jugoslavije prebegao u Albaniju. Tamo je 1942. godine stupio u albanske partizane. Poginuo je 1943. godine u borbi sa balistima.
Svakako, veliki doprinos dao je Bahar Avrama Jakov, student medicine iz Prištine, rođen 1919. godine, koji je studirao u Beogradu, a u redove boraca NOVJ stupio 1941. godine. Poginuo je 1943. godine kod mesta Tumburi na grčkoj granici.
U albanskim partizanima je još bio Baruhović Isaka Ba¬ruh stolarski radnik iz Prištine, rođen 1918. godine. On je zatočen 1942. godine u logoru Beratu. Već 1942. godine stupio je u albanske partizane,a 1944. godine balisti su ga zarobili i kao zarobljenika streljali.
Bukić-Bahar A. Matilda, krojačica iz Prištine, rođena 1923. godine u Solunu uključila se u NOP 1941. godine, kada je i primljena u SKOJ. Bila je rukovodilac skojevskog aktiva četvrtog rejona u Prištini. Godine 1942. je primljena u KPJ, a 1944. godine izabrana je za člana sreskog komiteta KPJ za Prištini. Sredinom 1944. godine GESTAPO je otkrio Matildu i sprovodi je u logor Beč, gde je ostala do kraja rata. Matilda Bukić-Bahar je nosilac partizanske spomenice 1941. Kao pozadinac je od 1942. godine radila i Bahar Hajima Rukula, rođena 1925. godine, službenik iz Prištine.
Prištinac Baruhović Manuel, rođen 1918. godine, koji je studirao farmaciju u Beogradu, po kapitulaciji Jugoslavije je prebegao u Albaniju gde su ga Italijani internirali u logor. U NOV je stupio 1944. godine i bio na raznim sanitetskim dužnostima. Iste godine je u narodnooslobodilačku vojsku stupio Bivas Hajima dr Josif iz Prištine, rođen 1905. godine koji je medicinu završio 1931. godine u Tuluzi. On je u jedi¬nicama NOV bio na raznim sanitetskim dužnostima.
Bukić Bela, učenica iz Prištine, rođena 1928. godine, primljena je 1942. godine u S KOJ. Ilegalno je radila do 1944. godine kada je uhapšena i oterana u logor Bergen Belzen, gde je ostala do kraja rata. Sa njom je u istom logoru bila Bukić Moza, iz Prištine, rođena 1930. godine, inače član SKOJ-a. U ovom logoru je bila i Bukić Rašela, rođena 1890. godine, domaćica iz Prištine. Ona je za NOP radila od 1942. godine. Davidović Arona David, bio je borac dopunske brigade koji je 1945. godine poginuo.
Po povratku iz logora Bergen Belzen u NOV je stupio prištinski radnik Emanuel Arona Bencijon, rođen 1920. godine. U logoru Bergen Belzen je bio i radnik iz Prištine Gidić Samuela Baruh rođen 1971. godine. On je postao član SKOJ-a 1942. godine. Po kapitulaciji Jugoslavije prebegao je u Albaniju. Iz albanskog logora beži 1943. godine.i stupa u albanske partizane. Nemci ga 1944. godine zarobljavaju i sprovode u logor Bergen Belzen gde ostaje do kraja rata. Gidić Samuela Gidelja, student farmacije iz Prištine, rođen 1920. godine, prebegao je u Albaniju, odakle se vraća i stupa u NOV, gde je bio na raznim sanitetskim dužnostima.
Josifović Josifa dr Albert stupio je u albanske partizane 1943. godine u bataljon "Rini", zatim u Sedmu albansku udarnu brigadu. Ima albanski orden za hrabrost, orden za oslobođenje otadžbine, orden zasluga za narod trećeg reda, nosilac je albanske spomenice.
Isak Nisima Marko, stolarski radnik iz Prištine kog su balisti ubili 1943. godine u planini Lipovici kod Lipljana. Mardo Haja, radnik iz Prištine, prebegao je u Albaniju gde je stupio u albanske partizane. Mušon Avrama Žaki, rodom iz Prištine stupio je u NOV 1943. godine, a poginuo 1944. godine kod Lazar Polja u Makedoniji, za koga njegov politički komesar kaže da je bio vrlo hrabar borac. Ruben-Prcić Hajima Zumbula; rođena 1902. godine, krojačica iz Prištine stupila je u NOV u okolini Tuzle. Navonović Gavrijela Nisim je stupio 11 albanske partizane 1943. godine, zatim je radio u savezničkoj vojnoj bazi u Šent Đerđu, a kasnije je bio borac Četvrte kosmetske udarne brigade. Rezervni j oficir JNA. I Rubenović Rifka, rođena 1920. godine, domaćica iz Prištine, pobegla je iz logora 1943. godine u albanske partizane.
Salamonović Isaka Josif, rođen 1922. godine, trgovački pomoćnik iz Prištine, član SKOJ-a od 1942. godine, bio je borac dopunske brigade, koja je 1945. godine upućena u Trst. Demobilisan je kao stariji vodnik 1947. godine. Solomon Isaka Solomon, rođen 1921. godine, trgovački pomoćnik iz Prištine postao je 1942. godine član SKOJ-a. Samuilović S. dr Albert, rođen 1913. godine iz Prištine stupio je u Narodnooslobodilačku vojsku 1945. godine i bio lekar u komandi grada Prištine, a zatim sanitetski referent kosmetskih brigada.
Kao učesnik NOB spominju se i Spigl Julija Sigmun-Sigi, geometar iz Vučitrna. Kalderon Avrama Zaharije iz Prištine, stupio je u NOV 1943. godine i poginuo od balista na grčkoj granici. Konforti Mordehaja Josif, stupio u albanske partizane 1943. godine, poginuo nesrećnim slučajem. Mandi! Avmma Isak je 1944. godine stupio u Crnogorsku brigadu i demobilisan je kao mlađi vodnik 1946. godine. Sa njim je u istu brigadu stupio i Mandilj Avrama Johan, demobilisan kao poručnik Jugoslovenske armije 1948. godine.
Mandil Benjamina Samuel, stupio je 1943. godine u albanske partizane, a 1944. godine su ga ubili balisti. A za Rubena Manuela Jakova zna se da je stupio u neku albansku brigadu i da su ga 1944. godine balisti streljali kao zarobljenika. Mandil David, je poginuo u partizanima, kao i Navon Zaho, ali nije utvrđeno mesto njihove pogibije.
Matilda Bukić je bila udata za Kemala Maljokua kojeg su zajedno sa njom Gestapovci oterali u logor Beč. Tamo im se u logoru 22. jula 1944. godine rodila kćer Drita Maljoku. O njenom rođenju postoji original dokumenat, sa svim podacima.